بررسی اثربخشی آموزش تعامل والد کودک بر کاهش نشانه های اختلال اضطراب جدایی کودکان 4-7 ساله شهر مشهد

عنوان: بررسی اثربخشی آموزش تعامل والد کودک بر کاهش نشانه های اختلال اضطراب جدایی کودکان 4-7 ساله شهر مشهد

مقطع : کارشناسی ارشد روانشناسی

تعداد صفحات: 76

 

مقدمه

اختلال اضطرابی معمول دوران کودکی، اختلال اضطراب جدایی (SAD) است. پریشانی در هنگام جدایی از مراقبت کننده، علامتی از رشد طببیعی است و در همه کودکان دیده میشود، اما هنگامی که پریشانی شدید است و یا تا دوران بعدی کودکی باقی می ماند، تشخیص اختلال اضطراب جدایی داده میشود (انجمن روانپزشکی آمریکا.١٩٩٤). از دیرباز مورد توجه محققان و درمانگران بوده است و به عنوان فرایند سلامتی و وضعیت نسبتاً نرمال در نظرگرفته میشده است. این اصطلاح، به نگرانیهای کودک یا والد در مورد فقدان افراد مهم در زندگی، مربوط میشود . گاهی اوقات اضطراب جدایی طبیعی، ممکن است در زندگی کودک شدید و مخرب شود؛ در این شرایط به عنوان اختلال اضطراب جدایی در نظر گرفته میشود که به صورت اضطراب مفرط و نامتناسب هنگام جدایی از خانه یا منبع دلبستگی است. در میان اختلالات گزارش شده در بین کودکان، اضطراب جدایی شایعتر است. علیرغم شیوع اضطراب جدایی در کودکی اولیه و اینکه ممکن است به آسیب شناسی بعدی مرتبط باشد، مطالعات تجربی اندکی کارآمدی مداخلات درمانی در اضطراب جدایی را درکودکی بررسی کرده اند. مطالعات درمانی، عموماً کودکان بالای هفت سال را در بر میگیرند و در نتیجه، بررسیهای درمانی روی کودکان زیر هفت سال دارای اختلالات اضطرابی، محدود به گزارشهای موردی است که آن هم دارای محدودیتهای روش شناختی است بررسی های درمانی و مطالعات موردی که بر روی کودکان دارای اضطراب جدایی انجام شده است، عموماً کودکان پیش دبستانی و کودکان رده سنی  ٤تا  ٧سال (کودکی اولیه) را در بر ندارند؛ علی رغم شیوع بیشتر اضطراب در این سن، این امر ممکن است به دلیل این واقعیت باشد که ارزیابی کودکان کوچکتر با استفاده از پرسشنامه های خودسنجی بسیار دشوارتر است و یا به این دلیل که بسیاری از راهبردهای درمانی رایج که در مورد کودکان بزرگتر به کار برده میشوند، دارای اجزاء شناختی سطح بالایی بوده که احتمالاً از لحاظ تحولی، متناسب با ظرفیتهای شناختی کودکان کوچکتر و پیش دبستانی دارای اضطراب جدایی، نمیباشد. به علاوه کودکان پیش دبستانی، از لحاظ شناختی و اجتماعی، هنوز توانایی کلامی کردن ترسها و یا درگیر شدن در فرایند خودکنترلی را کسب نکرده اند. مطالعات متعددی از میان چندین مرکز مطالعات اضطرابی، نشان داده اند که والدین کودکان مضطرب به طور ناخواسته پاسخ های مضطربانه را در کودکان تسهیل میکنند و این امر را از طریق الگوی ترس یا اجتناب قرار گرفتن، تلاش برای کنترل رفتار کودک به طوری که خودمختاری کودک محدود میشود حمایت بیش از حد کودک یا تسهیل پاسخهای اجتنابی وی، انجام میدهند. تحقیقاتی که در زمینه روانشناسی تحولی صورت گرفته، مبین آن است که عوامل والدینی در درمان اضطراب جدایی کودک مهم است. برای مثال رایس و همکاران پیشنهاد کردند که سازگاری سالم کودک، مرتبط با گرمی، پذیرش و تشویق والدین به خودمختاری روانشناختی است. مشکلات سازگاری کودک مانند اضطراب، احتمالاً با گرمی پایین والدین و تشویق اندک آنها به خودمختاری کودک مربوط است. درمان تعامل والد-کودک ،(PCIT) یک رویکرد درمانی است که تکنیکهای رفتاری وسنتی را در درمان مشکلات رفتاری کودکان یکپارچه میکند. این درمان، از لحاظ تجربی مورد حمایت بوده و برای درمان اختلالات رفتاری در کودکان و خانواده هایشان طراحی شده است. درمان تعامل والد-کودک به والدین کمک میکند تا با کودکانشان، روابطی گرم و پاسخگرانه برقرار سازند و رفتارهای کودک را به طور مؤثرتری مدیریت نمایند. درمان تعامل والد-کودک بر این فرض استوار است که بهبود تعامل والد-کودک، منجر به بهبود عملکرد خانواده وکودک خواهد شد. محققان، اثربخشی  PCIT را برای درمان رفتارهای مخرب در کودکان ثابت کرده اند. PCIT مستقیماً رفتارهای بیش از حد کنترل کننده والدین را هدف قرار میدهد که مشخص شده این رفتارها عامل مهمی در ایجاد اضطراب هستند

چکیده :

چکیده موضوع پژوهش حاضر، بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر تعامل والد-کودک روی والدین، در کاهش علائم اضطراب جدایی کودکان بود. فرضیه اصلی پژوهش، این بود که درمان تعامل والد- کودک می تواند نشانه‌های اضطراب جدایی کودکان راکاهش دهد. جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه کودکان 7-4 ساله تحت آموزش در مهد کودکهای خصوصی زیر نظر سازمان بهزیستی مناطق 12 گانه شهر مشهد درپاییز 1388 بود. این طرح پژوهشی به صورت نیمه تجربی و از نوع پیش آزمون - پس آزمون با یک گروه کنترل، انجام شد. آزمودنیهای پژوهش، شامل 24 زوج مادر و کودک بودند که کودکان دارای اختلال اضطراب جدایی بودند و به طور تصادفی از میان مادران و کودکان مراجعه کننده به مهدهای کودک مناطق 1، 2 و 6 مشهد به وسیله ابزار غربالگری مسائل هیجانی کودکان، انتخاب شدند. 12 نفر از مادران، به طور تصادفی در گروه آزمایشی قرار گرفتند و جلسات مداخله که بر اساس برنامه درمان مبتنی بر تعامل والد -کودک تدوین شده بود، بر روی والدین انجام شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که مداخله مبتنی بر تعامل والد-کودک، توانسته در شدت علائم اضطرابی در گروه آزمایش از نظر آماری کاهش معناداری پدید آورد (001/0p=). میزان تأثیر 54 درصد بود که نشان می دهد 54 درصد کل واریانس یا تفاوت‌های فردی در نشانه‌های اضطرابی، مربوط به تفاوت‌های بین دو گروه آزمایش و کنترل و ناشی از اعمال متغیر مستقل است. آزمون پیگیری حدود 2 ماه پس از آغاز پژوهش انجام شد. نتایج تحلیل کوواریانس در مرحله پیگیری، حاکی از این است که درمان تعامل والد-کودک، توانسته است نشانه‌های اضطراب جدایی در کودکان در مرحله پیگیری را نیز کاهش دهد و این کاهش معنی دار است(000/0p=). میزان تأثیر78/0درصد است که نشان می¬دهد 78/0 درصد کل واریانس‌ها یا تفاوت‌های فردی در نشانه‌های اضطراب جدایی، مربوط به تفاوت های بین دو گروه و ناشی از اعمال متغیر مستقل می باشد.در نهایت می توان نتیجه گرفت که درمان تعامل والد- کودک روی والدین، می تواند علائم اضطراب جدایی کودک را کاهش دهد. کلید واژه‌ها: اختلال اضطراب جدایی، درمان تعامل والد- کودک

 

 

مشاهده نمونه فایل و خرید

 

بخشی از متن:

شرح و بیان مسئله پژوهشی
ویژگی اصلی اختلال اضطراب جدایی، اضطراب غیر واقعی و افراطی از جدایی یا پیش بینی جدایی از نمادهای دلبستگی ١٠اصلی است )انجمن روانپزشکی آمریکا،  .(١٩٩٤کودکانی که دچار این اختلال هستند، هنگام جدا شدن از کسانی که به آنها دلبستگی دارند - معمولاً والدین- آشفتگی زیادی را تجربه کرده و به هر قیمتی سعی میکنند از این جدایی اجتناب کنند )کوت، پینکاس، آیبرگ و بارلو،  .(٢٠٠٥آنچه این رفتار را از رفتارهای عادی متمایز میسازد، نگرانی پایدار و غیر واقعی فرد مبتلا است. کودک، بسیار نگران آن است که ممکن است در هنگام دور شدن از افرادی که به آنها دلبسته است، آسیب ببیند )کندال،  .(١٣٨٢کودک ممکن است از موقعیتهایی که به جدایی از مراقبین اصلی میانجامد، مانند مدرسه رفتن، تنهاخوابیدن درشب یا ملاقات با یک دوست، اجتناب ورزد. ممکن است کودکان، زمانی که اجتناب غیر ممکن میشود، به رفتارهای عناد ورزی متوسل شوند )مانند قشقرق راه انداختن، جیغ زدن، بهانه آوردن و تهدید کردن(. شکایات جسمانی نیز رایج هستند مانند: دل درد، تهوع و استفراغ؛ که بیشتر این نشانه ها پاسخی به پیش بینی جدایی هستند و با رفع تهدید جدایی کاهش مییابند )آیزن  .(١٩٩٥ نحوه بروز اختلال اضطراب جدایی، متناسب با سن کودک تغییر میکند )لاست ،١اشتراوس ،٢فرانسیس،٣ .(١٩٨٧نشانه های کودکان کم سن مبتلا به اختلال اضطراب جدایی از نشانه های کودکان بزرگتر مبتلا به این اختلال، بیشتر است. کودکان  ٥ تا  ٨ساله، بیشتر از بچه های دیگر، نگران صدمه دیدن کسانی که به آنها دلبستگی دارند، هستند و بیشتر از مدرسه رفتن امتناع میکنند. سایه به سایه تعقیب کردن )یعنی پشت سر والدین حرکت کردن و وارسی نمودن دائمی آنها در طول روز(، یکی از ویژگی های خردسالان مبتلا به عارضه اختلال اضطراب جدایی است. این کودکان از دیگران توقع دارند تا وقت خواب کنار آنها بمانند و یا اصرار دارند که کنار پدر و مادر و خواهر و برادر خود بخوابند. خردسالان دچار اضطراب جدایی، ترسهایی مانند کابوس جدایی هم دارند. کودکانی که هنوز به مرحله بلوغ نرسیده اند )یعنی  ٩تا  ١٢ساله(، وقتی از والدین خود جدا میشوند؛ گوشه گیر، بی تفاوت، غمگین و دچار افت تمرکز حواس میشوند. وقتی قرار است مدرسه بروند؛ در قالب مریض بودن یا قشقرق، از مدرسه رفتن امتناع می ورزند و گاهی مدرسه را به قصد خانه ترک میکنند. نوجوانان  ١٣تا  ١٦سالهای که اختلال اضطراب جدایی دارند؛ بر اثر جدایی، شکایت جسمی بیشتری پیدا میکنند و امتناع از مدرسه رفتن در بین آنها شایع است؛ در فعالیتهایی که مستلزم جدایی طولانی از والدین است نیز شرکت نمیکنند، فعالیتهایی مثل اردو رفتن، تا دیر وقت با دوستان بیرون ماندن یا بیرون رفتن با همسالان در طول روز. به طور کلی سه چهارم کودکان دارای اختلال اضطراب جدایی، از رفتن به مدرسه امتناع میکنند )گوردن و شرودر، .عواملی که منجر به اختلال اضطراب جدایی میشوند، هنوز به طور کامل شناخته نشدهاند. نظریه های رایج بیان میدارند که اضطراب جدایی از تعامل عواملی چون: آمادگی ژنتیکی برای تجربه اضطراب، آمادگی زیستی و طبیعی، رویدادهای انتقالی استرس آمیز )مانند شروع مدرسه(، روابط دلبستگی نا امن و تجارب منفی خانوادگی ایجاد میشود

 

فهرست : فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1 مقدمه 1
1-2 شرح و بیان مسئله پژوهشی 3
1-3 اهمیت و ارزش تحقیق 6
1-4 اهداف تحقیق 7
1-5 فرضیه‌ها 7
1-6 تعاریف نظری و عملیاتی 8
1-7 کاربرد نتایج تحقیق 8
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-1 تعریف اضطراب 9
2-2 علل اختلالات اضطرابی یا نظریه‌های اضطراب 10
2-3 اضطراب جدایی 11
2-4 رویکردهای مربوط به اضطراب جدایی 16
2-5 نشانه‌های همراه 19
2-6 عوامل خطر 19
2-7 عوامل حمایتی 23
عنوان صفحه
2-8 امراض تؤام 23
2-9 سیر و پیش آگهی 24
2-10 درمان 24
2-11 پیشینه و تاریخچه موضوع تحقیق 29
2-12 نتیجه گیری و جمع بندی 34
فصل سوم: روش پژوهش
3-1 نوع پژوهش 36
3-2 جامعه آماری 37
3-3 حجم نمونه، روش و طرح نمونه برداری 37
3-4 ابزار گرد آوری داده‌ها 38
3-5 نمره گذاری پرسشنامه علائم مرضی کودکان(CSI-4) 42
فصل چهارم: نتایج پژوهش
4-1 مقدمه 43
4-2 یافته های توصیفی 44
4-3 بررسی پیش فرض ها 46
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری
5-1 مقدمه 51
5-2 بحث در یافته های پژوهش 52
5-3 تبیین یافته های پژوهش 53
5-4 جمع بندی 55
5-5 محدودیت ها 56
5-6 پیشنهادات 56
پیوست 1 58
پیوست 2 63
منابع و مآخذ 66

 

 

برای کسب اطلاعات بیشتر با ایمیل [e-mail] در ارتباط باشید