اثر فراریت نرخ ارز بر صادرات صنعتی ایران 85- 1357

عنوان :اثر فراریت نرخ ارز بر صادرات صنعتی ایران (85- 1357)

 

مقطع : کارشناسی ارشد اقتصاد

 

تعداد صفحات: 198

 

چکیده :

فراریت نرخ ارز به خاطر ارتباطی که با متغیرهای اقتصادی برقرار می سازد، می تواند مبادلات بین المللی را تحت تاثیر قرار دهد. فراریت نرخ ارز هزینه و عدم اطمینان مبادله را افزایش داده و مستقیماً عاملان اقتصادی را وادار به کاهش انتقالات بین المللی شان می کند. همچنین به منظور کاهش ریسک، این تغییرات می تواند تولید کننده و مبادله گر را مجبور کند تا ساختار تولید و سرمایه گذاری خود را تغییر دهندکه در بلند مدت بر جریان مبادله تاثیر می گذارد. واکنش عاملان اقتصادی در برابر اثر فراریت نرخ ارز بر صادرات صنعتی می تواند بر خط مشی های تجاری نیز تاثیر گذار باشد. یا به وسیله ی افزایش فشار (نارضایتی تولید کنندگان و سرمایه گذاران) بر دولت برای خنثی کردن معضلات مشاهده شده، تاثیر گذارد. در این مطالعه اثر این عامل در کنار سایر عوامل موثر بر صادرات صنعتی ایران به کشور های منتخب، به عنوان طرف های عمده تجاری ایران، مورد بررسی قرار گرفت. داده های استفاده شده در تحقیق به صورت سری زمانی برای کشورهای هندوستان، ایتالیا، ژاپن، کویت، هلند و آلمان طی دوره (85-1357) می باشد. در راستای بررسی و تعیین روابط تعادلی بلند مدت بین متغیرها از روش یوهانسن، که در این روش، حداکثر بردار بلند مدت نیز تبیین می شود، استفاده شده است. برای نشان دادن میزان تعدیل یک متغیر به تعادل بلند مدت آن از الگوی تصحیح خطا استفاده شده است. برای تایید همسانی واریانس آزمون آرچ به کار رفته است. نتایج نشان می دهد تاثیر فراریت نرخ ارز بر مبادلات صنعتی ایران با کشورهای مورد نظر در روابط بلند مدت به دست آمده از روش یوهانسن از لحاظ آماری معنی دار و منفی است. با استفاده از الگوی تصحیح خطا، ضریب به دست آمده برای تعدیل متغیرهای کوتاه مدت به مقادیر بلند مدت شان حاکی از این است که ضرایب متغیرهای کوتاه مدت در کشورهای متفاوت با سرعت نسبتاً خوبی به مقادیر تعادلی تعدیل یافته اند. نرخ ارز موثر بر صادرات صنعتی ایران مثبت و از لحاظ آماری معنی دار است. تولید ناخالص داخلی برای اکثر کشورهای منتخب دارای اثر مطابق با مبانی نظری یعنی مثبت است. بنابراین از جمله سیاست های توصیه ای این است که سیاست گذاران سعی نمایند فراریت نرخ ارز را به حداقل میزان ممکن در بیاورند و نیز زمینه مساعد از جمله پوشش ریسک های بازار ارز را برای صادرکنندگان کالاهای صنعتی فرآهم آورند. هم چنین به قیمت های نسبی به عنوان یک متغیر کلان اقتصادی توجه بیشتری نمایند و در جهت کاهش آن تلاش نمایند. واژگان کلیدی: نرخ ارز اسمی، نرخ واقعی ارز، صادرات صنعتی، فراریت نرخ ارز، هم جمعی و مکانیسم تصحیح خطا.

 

 

فهرست : فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: کلیات
1-1- مقدمه 1
1-2- شرح و بیان مساله پژوهشی 2
1-3- اهمیت و ارزش تحقیق 4
1-4- اهداف تحقیق 5
1-5- فرضیه های تحقیق 5
1-6- کاربرد نتایج تحقیق 5
1-7- واژگان کلیدی 6
1-8- خلاصه 8
فصل دوم: مروی بر ادبیات موضوع
2-1- مقدمه 9
2-2- مبانی نظری 10
2-2-1- درآمد ناخالص داخلی 10
2-2-2- قیمت های نسبی 12
2-2-3- نرخ ارز 12
2-2-4- فراریت نرخ ارز 13
2-2-4-1- هزینه های عدم اطمینان 14
2-2-4-2- هزینه های تعدیل 15
2-2-4- 3- سیاست های اقتصاد کلان 16
2-2-4-4- تورم 16
2-2-4- 5- ساختار محصول 17
2-2-4-6- فراریت نرخ ارز و حمایت از صنایع 17
2-2-4-7- فراریت نرخ ارز و کشورهای در حال توسعه 18
2-2-4-8- نقش بازار سلف در فراریت نرخ ارز 19
2-2-4-9- نرخ های ارز واقعی و اسمی 20
2-2-4-10- مقیاس فراریت نرخ ارز 21
عنوان صفحه
2-2-4-11- دوره زمانی فراریت نرخ ارز 21
2-3- اهمیت توسعه صادرات صنعتی و فراریت نرخ ارز 22
2-3-1- دیدگاه های مربوط به صادرات صنعتی 25
2-3-2- نقش دولت در صادرات صنعتی 26
2-4- مروری بر مطالعات گذشته 27
2-4-1- مطالعات داخلی 27
2-4-2- مطالعات خارجی 32
2-5- خلاصه 35
فصل سوم: روش تحقیق
3-1- مقدمه 37
3-2- ساختار الگو 38
3-3- طرف های عمده تجاری ایران 39
3-4- منابع داده ها 40
3-5- روش برآورد الگو 41
3-5-1- هم جمعی: روش یوهانسن 41
3-5-2- الگوی خودتوضیح برداری (VAR) 42
3-5-3- الگوی تصحیح خطای برداری (VECM) 43
3-6- مدل سازی فراریت 45
3-6-1- فرآیندهای ARCH 45
3-7- خلاصه و جمع بندی 46
فصل: تجزیه و تحلیل مدل چهارم 47
4-1- مقدمه 47
4-2- بررسی مانایی متغیرهای مدل 48
4-3- هم جمعی متغیرهای مدل: روش یوهانسن 51
4-3-1- الگوی خود بازگشت برداری (VAR) 52
4-3-2- تعیین تعداد بردارهای هم جمعی و روابط بلند مدت 53
4-3-3- مکانیسم تصحیح خطا و اثرات کوتاه مدت (رگرسیون پویا) 58
4-4- آزمون آرچ LM 64
عنوان صفحه
4-5- خلاصه و جمع بندی 65
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
5-1 مقدمه 67
5-2 نتایج تحقیق 68
5-3 محدودیت های تحقیق 69
5-4 پیشنهادها 70
5-4-1 پیشنهادهای اجرایی 70
5-4-2- پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده 71
پیوست 73
منابع و ماخذ 192

 

 

بخشی از متن:

مقدمه
یکی از مواردی که در هر اقتصاد مورد توجه واقع می شود امر تجارت با سایر کشورها است. در یک کشور اگر تجارت از رونق و موقعیت خوبی برخودار باشد، می تواند به مردم منفعت و سود بیشتری برساند. لذا از دیرباز یکی از دغدغه های کشورها بهبود وضع تجارت بوده است. مطمئناً کاهش موانع تجاری منجر به افزایش تجارت می شود که این امر بعد از جنگ جهانی دوم تأثیرخود را بر افزایش تجارت بین المللی نشان داده است. به منظور ارزیابی نقش موانع تجاری در تجارت بین الملل ادبیات گسترده ای شکل گرفت که در این بین می توان به موضوع ناپایداری نرخ ارز و آثار حاصل از آن بر تجارت اشاره نمود. بر این اساس، هدف طرح این مساله در ابعاد نظری و تجربی است که در فصل های مختلف بدان اشاره می شود. در این فصل، ابتدا به شرح و بیان مساله پژوهشی اهداف تحقیق و فرضیه ها پرداخته می شود، سپس به اهمیت و ارزش تحقیق و کاربرد نتایج آن پرداخته می شود و در انتها کلید واژه های عملیاتی مرتبط به این مطالعه تعریف می شوند.

شرح و بیان مساله پژوهشی
تغییر مسیر تامین درآمد (حاصل از فروش نفت) به منظور دستیابی به رشد و توسعه ی پایدار همه جانبه یکی از اهداف اصلی بوده است که طی برنامه های عمرانی در ایران پی گیری شده است. در این راستا سعی بر این بوده از سیاست هایی چون بهینه سازی اندازه دولت، تقویت سازوکار بازار، گسترش رقابت، جلوگیری از انحصارات، خصوصی سازی، آموزش و توسعه ی نیروی انسانی در پرتو ابزارهای مالی و پولی و تجاری استفاده شود. اما به لحاظ این که هنوز بودجه کشور براساس درآمدهای نفتی تنظیم می شود، می توان گفت موفقیت چشم گیری در تغییر مسیر تامین درآمد حاصل نشده است. یکی از دلایلی که موجب این عدم موفقیت شده است، نادیده گرفتن تحولات صادرات کالاهای صنعتی در ایران است. از سویی دیگر، به تغییرات موثر و غیر قابل پیش بینی نرخ ارز از زمان عقد قرارداد تا زمان تحویل کالا که معمولاً با فاصله زمانی یک ساله همراه است، فراریت نرخ ارز گویند. این تغییرات می تواند تاثیر معنی داری بر صادرات صنعتی ایران داشته باشد. زیرا فراریت نرخ ارز در کنار تغییر قیمت های داخلی و خارجی می تواند بر صادرات کالاهای صنعتی از طریق تاثیر روی قیمت آنها نقش مهمی بازی‐ کند و به تبع آن مقدار تجارت خارجی را افزایش یا کاهش دهد. در تحقیقات متعددی رابطه بین فراریت نرخ ارز و جریان صادرات، چه از بعد نظری و چه از بعد عملی، مورد بررسی قرار گرفته است. از لحاظ نظری اثر فراریت نرخ ارز بر تجارت بین المللی نامشخص نیست، به این ترتیب که این عامل بسته به فروض، تعریف فراریت نرخ ارز، الگوی ترجیحات ریسک کارگزاران یا عاملان اقتصادی، وجود یا عدم وجود بازار سلف یا وعده دار و همچنین محدوده ی زمانی مبادلات تجاری در نظر گرفته شده ، ۱۹۹۴ .(چون ٤ ، ۱۹۹۲ و برول ٣ ، ۱۹۹۱ ،سرکو  ممکن است بر صادرات اثر مثبت یا اثر منفی داشته باشد (فرانک از یک طرف افزایش فراریت نرخ ارز می تواند موجب افزایش عدم اطمینان نسبت به سود حاصل از قراردادهای منعقد شده به پول خارجی شود، لذا قادر است کارگزاران ریسک گریز و ریسک خنثی را وادار به تغییر جهت فعالیت ها از بازارهای خارجی با ریسک بالاتر به سمت بازارهای داخلی با ریسک کمتر نماید که تاثیر منفی بر تجارت می گذارد. از طرف دیگر هنگامی که فراریت نرخ ارز بالا است و افراد با درجه ریسک پذیری بالا اقدام به مبادله تجاری می نمایند، چنانچه حرکت نرخ ارز مطابق پیش بینی های آنها صورت بگیرد، موجب ایجاد فرصت های بیشتری برای کسب سود می شود و این امر افزایش تجارت را طی یک یا دو سال به دنبال دارد. لذا تاثیرفراریت نرخ ارز بر صادرات به عنوان یک مسئله قابل مطالعه ظاهرمی شود. مطالعات تجربی موجود دارای نتایج مشابهی نیست. زیرا بعضی از مطالعات این موضوع را تایید کرده اند که افزایش فراریت نرخ ارز دارای اثر منفی بر صادات است (آریزو چاودهاری ، ۱۹۹۵ .(در حالی که صندوق بین المللی پول به این نتیجه رسیده است که عدم اطمینان حاصل از فراریت نرخ ارز بر تجارت بین الملل دارای اثر  بعضی دیگر مانند گاگنون  مثبت است.) ۱۹۹۳ (و آریستوتلوی (۲۰۰۱ (به شواهدی مبنی بر بی اثر بودن فراریت نرخ ارز بر حجم تجارت دسترسی پیدا کردند. بنابراین با عنایت به توصیف نتایج عملی و نظری فوق در ارتباط با اثر فراریت نرخ ارز بر صادرات صنعتی و هم چنین نقشی که صادرات می تواند بر تغییر مسیر تامین درآمد در کشور ایران ایفا نماید، تحقیق حاضر در تلاش است به مطالعه ی آثار فراریت نرخ ارز بر صادرات صنعتی بپردازد. ممکن است این آثار ماهیت متفاوتی در کوتاه مدت و بلند مدت داشته باشند. در تحقیق حاضر از داده های سری زمانی طی دوره ۸۵‐۱۳۵۷ مربوط به متغیرهای ارزش صادارت صنعتی ایران، درآمد واقعی کشورهای عمده طرف تجاری، قیمت های نسبی، نرخ ارز و فراریت نرخ ارز و روش هم جمعی‐ یوهانسن برای تعیین رابطه تعادلی و بلندمدت بین متغیرها استفاده شده است. برای ارتباط مقادیر کوتاه مدت متغیرها به مقادیر تعادلی آنها الگوی تصحیح خطا به کار گرفته شده و در انتها برای اطمینان از عدم وجود مشکل ناهمسانی واریانس از آزمون آرچ برروی پسماندهای حاصل از روش یوهانسن استفاده شده است.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر با ایمیل [e-mail] در ارتباط باشید